Beetje Bipolair

Ik ben Miranda, 47 jaar, ik ben getrouwd en heb 2 kinderen. Op deze website kijk ik terug  op de afgelopen 17 jaar, waarin ik leefde met de bipolaire stoornis ofwel manisch-depressieve stoornis. Dit is hoe mijn gedoetje binnen de psychiatrie genoemd wordt.

Ondanks of dankzij deze aandoening ben ik gepromoveerd in de natuurkunde en ben ik moeder geworden van 2 lieverds, die inmiddels alweer 9 en 11 jaar zijn. Ook ondanks of dankzij, heb ik de afgelopen jaren veel meegemaakt en bijgeleerd. Met deze blog wil ik mijn ‘terugkijken’  graag vastleggen en delen. Binnen de psychiatrie (diagnose, ziektebeeld, opname, behandeling, medicatie) en daarbuiten (herstel, acceptatie, de omgeving, vooroordelen van jezelf en van anderen). Het zal allemaal aan bod komen. Er is genoeg te vertellen. Lees vooral door en laat me weten wat je ervan vindt.

Voor wie is deze blog?

• Patiënten, lotgenoten, die inspiratie willen opdoen, herkenning zoeken of juist een ander geluid willen laten horen.
• Betrokken naasten die hun zieke naaste beter willen begrijpen.
• Buitenstaanders die wel iets meer willen snappen hiervan.
• Liefst ook mensen die psychiatrie een beetje eng vinden: de manier waarop gemiddeld genomen tegen mensen met een psychische aandoening wordt aangekeken is naar mijn mening erg onrechtvaardig. Ik wil graag de andere kant laten zien.
• Voor mijzelf, ik wil het ook graag delen namelijk 😉

Wat betekent manisch-depressief dan?

Heel in het kort (het staat ook op Wikipedia): Manisch-depressieve of bipolaire stoornis is een psychiatrische aandoening. Mensen die dit hebben vertonen afwisselend depressieve (sombere, gevoelsarme), manische (eufore, vrolijke) en stabiele stemmingen. Een beetje manisch bestaat ook, dat heet hypomaan. En in beide uiterste stemmingen, manisch en depressief, is het mogelijk om door te schieten naar een psychose. Dat is een toestand waarin je wanen hebt (dat kunnen gedachten, beelden, stemmen of reukwanen zijn).

Psychose klinkt heel eng. Daar staan alleen maar akelige dingen over in de krant. Hoewel ik denk dat het altijd wel moeilijk is om aan te zien, is de overgrote meerderheid van de mensen met een psychose niet gevaarlijk en de meesten raken zelfs een beetje in zichzelf gekeerd, in plaats van naar buiten (en ja, is te checken bij het CBS, deze uitspraken)

Overigens met dat manisch/depressief/episodes: Het is voor iedereen heel verschillend hoe diep deze gaan en hoe lang deze duren. Ik merk er zelf ongeveer eens per jaar wat van. De episodes gaan bij mij veel minder diep dan vroeger (ook dit verschilt per persoon, of het voor – of achteruit gaat, hoewel ik wel geloof dat je daar zelf een rol in kunt spelen)

Iedereen is toch wel eens somber en vrolijk?

Ja, dat is zo, maar het gaat hier om een aandoening. Somber of vrolijk ben je meestal ergens om. Ik daarentegen weet soms niet waarom mijn stemming zo is als ie is. Omdat iedereen het wel kent dat ie een rotdag heeft, krijg ik best wel veel adviezen. Daar heb ik eerlijk gezegd best wel een hekel aan. Ik probeer maar zwaar te filteren en de rest te negeren. Als ik eens iets probeer wat “werkt” (bv. cognitieve therapie, familie-opstellingen, sporten waarbij je gaat zweten, in de zon gaan liggen)  dan wil dat zeggen dat het voornamelijk voor afleiding zorgt. Het zorgt er dus niet voor dat een manie of een depressie over gaat, maar het kan de episode wel verlichten. Daarna komt het helaas gewoon weer een keertje terug….

De behandeling is in het kort: medicijnen, regelmaat en een goed noodplan (om veranderingen aan te zien komen).  Wanneer ik manisch of hypomaan ben, is beperken van het aantal prikkels wel verstandig. Anders word ik zo druk op het eind van de dag en wordt mijn man moe van mijn snelle babbel. Van de andere kant  is het tijdens een depressie vermoeiend om bv. je enthousiaste gezicht op te zetten als je een afspraak hebt, wat voor je werk soms wel moet. Ik wil hier maar mee aangeven dat al die stemmingswisselingen veel energie kosten, op zijn minst. Want ook hier geldt dat het per persoon sterk verschilt hoeveel last je er van hebt.

Wat bijvoorbeeld ook gebeurt is het volgende:  depressieve stemming….. gevolg depressieve gedachte…. (ja ik weet dat ze bij cognitieve therapie het omgekeerde zeggen…) … gevolg nog dieper in de put. Het helpt mij wel om dat cirkeltje te herkennen en dan de sombere stemming gewoon te accepteren voor wat ie is. Op die manier kan ik de sombere gedachten beter relativeren. Dat kon ik in het begin nog niet trouwens, dit “trucje” van lijdzaam zijn.

Ben jij een psychiatrische patiënt? Dat had ik nooit verwacht?

Als ik mensen vertel dat ik een bipolaire stoornis heb (ik vind het fijn als ik er open over kan zijn), krijg ik de meest verschillende reacties. Veel mensen reageren gelukkig heel sympathiek. Ze schrikken bijvoorbeeld in eerste instantie een beetje, vragen hoe lang al? Of ik er erg last van heb (gehad), wat het voor mij betekent dat ik het heb, of het me stoort in mijn dagelijks leven? (Zo, mocht je ooit iemand met bipolaire stoornis tegenkomen: Nu heb je meteen een rijtje geschikte vragen paraat…). Vervolgvragen en -opmerkingen kunnen soms wel vervelend zijn: “Kun je nog wel werken dan? “, “Zorgt je man dan voor de kinderen?” of “Woon je gewoon thuis?”….. Wat een beeld kunnen mensen hebben van een psychiatrische patiënt, hè? Maar misschien komt het ook wel vaak voor op die manier? In ieder geval schaar ik het onder vooroordelen en heb liever open vragen.

Een vraag die mij ook verbaast is: “Ben jij een psychiatrische patiënt? Dat had ik nooit verwacht!”. Hoe had je dan verwacht dat die er uit zagen??? Zo misschien: Waarschijnlijk lang vies haar, shagje in de mondhoek, broek op standje bouwvakker decolleté en nors en gevaarlijk uit zijn ogen kijkend. Dit waren de vooroordelen die ik zelf ook zo’n beetje in mijn hoofd had, ben ik bang. Gelukkig, daar lijk ik blijkbaar niet op. Helaas heb ik ook tweemaal te horen gekregen: “Ben jij een psychiatrische patiënt? Dat dacht ik al wel…”. Dus toch: Ik ben die langharige zwerver uit mijn eigen vooroordelen…Nee, natuurlijk niet.

Zelfstigma en stigma

Bovenstaand stigmatiserend beeld heb ik vroeger ook zelf gehad van “de psychiatrische patiënt”. Een tijdlang heb ik op die manier over mezelf gedacht. Dat wordt “zelfstigma” genoemd. Ik dacht bijvoorbeeld “dat ik weliswaar best een goede moeder was, maar anderen waren vast beter, want ik heb nou eenmaal dat bipolaire ” of “sommige vrienden houden me waarschijnlijk alleen aan uit medelijden”.

Dit is zelfstigma en voor veel mensen geldt dat dit regelmatig terugkomt. Het komt volgens mij niet perse  voort uit dingen die ik te horen krijg uit mijn omgeving (dat valt nl. best mee in mijn geval), maar uit de vooroordelen die overal in de maatschappij leven. Inzicht in de gedachtenkronkels die ik bouwde hierdoor, werkte voor mij bevrijdend. Ik hoop dat meer mensen dat gaan doen.

Natuurlijk kom je ook echt stigma tegen. De vooroordelen in de media zijn nog wel te doen, maar het lastigste vind ik het zelf als mensen die vroeger dichtbij stonden, je ineens anders gaan behandelen. Ze vertellen je minder, “sparen” je zogezegd, nemen je minder serieus of laten je buiten bepaalde gesprekken en beslissingen. Dat is funest voor relaties.

 

Herstel

“Herstellen doe je zelf, maar het hoeft niet alleen”. Hoewel de aandoening niet over gaat (of bij sommigen toch wel -> de positieve verhalen die ik gehoord heb, gaan vaak over verwerken van trauma en/of gezonde leefstijl), kun je wel opnieuw je leven vormgeven. Zelfvertrouwen opbouwen, (zelf)stigma loslaten en (nieuwe) maatschappelijke rollen innemen, wordt dan ‘herstel’ genoemd. Je kunt bij het herstellen veel hebben aan mensen die daar al meer stappen in gemaakt hebben, of andere lotgenoten.  Eigenlijk gaat het dan om een goed leven MET de aandoening, waardoor ook je leven weer meer over … je leven kan gaan, en minder over de aandoening. Wat ik hier schrijf over herstel heb ik niet zelf verzonnen, er is een hele visie en een beweging (van ervaringsdeskundigen) aan gewijd. Wilma Boevink is de oprichtster hiervan. Als je haar googlet vind je veel literatuur. Zelf heb ik, vooral voor mijn persoonlijk herstel en het herkennen van zelfstigma, veel gehad aan de cursus Werken Met Eigen Ervaring en de WRAP (Wellness Recovery Action Programme), een cursus voor zelfmanagement die nog wat stappen verder gaat dan een signaleringsplan (waar ik ook al veel aan gehad heb, trouwens).